Wiele osób nadal trzyma je w domu. Niektóre mają ogromną wartość

Łukasz Piątek

Opracowanie Łukasz Piątek

Sto dukatów koronnych Zygmunta III Wazy z 1621 r. to najcięższa, największa i najcenniejsza, polska złota moneta, która w 2018 r. została wylicytowana na aukcji za ponad 2 mln dolarów. Co wpływa na wycenę starych monet, dlaczego są tak rozchwytywane i czy na bilonie np. z czasów PRL faktycznie można dużo zarobić?

Niektóre monety z PRL mogą być dużo warte
Niektóre monety z PRL mogą być dużo warteARKADIUSZ ZIOLEK/East NewsEast News

Co wpływa na wartość i starej monety?

O tym, na jaką wartość wyceniania jest dana moneta, decyduje kilka czynników. Jednym z nich jest nakład, czyli w jakiej liczbie moneta została wybita, co zazwyczaj przekłada się na jej popularność i dostępność na rynku. Im mniejszy nakład, tym wartość monety może być wyższa.

Kolejnymi czynnikami branymi pod uwagę podczas wyceny monety jest m.in. data jej wybicia, rzadkość występowania wśród kolekcjonerów i stan techniczny, a raczej menniczy, w jakim moneta się zachowała.

Stwierdzenie wartości rynkowej danej monety umożliwia zastosowanie m.in. skali Sheldona, która została opracowana w 1949 r. przez amerykańskiego numizmatyka Williama Herberta Sheldona. Bardzo często stosuje się ją w Stanach Zjednoczonych. Największą wartość mają monety będące w tzw. stanie menniczym, czyli takie, które nie trafiły do obiegu, a więc są doskonale zachowane.

Jak wygląda skala Sheldona?

  • 60 do 70  - stan menniczy, nieobiegowy, gdzie MS oznacza monety wybite stemplem zwykłym, PR - monety wybite stemplem lustrzanym, SP - monety typu SPECIMEN,
  • 50, 53, 55 58 to stan około menniczy,
  • 40 i 45 to stan ponad znakomity,
  • 20, 25, 30, 35 to stan bardzo znakomity,
  • 12 i 15 to stan znakomity,
  • 8 i 10 to stan bardzo dobry,
  • 4 i 6 to stan dobry,
  • 3 to stan około dobry,
  • 2 to stan dostateczny,
  • 1 to stan niedostateczny.

Natomiast w polskim systemie numizmatycznym skala wyceny monet jest pięciostopniowa, zapisywana cyframi rzymskimi.

  • I -  stan menniczy,
  • II - stan bardzo dobry, posiadający lekkie ślady obiegu,
  • III - stan dla monet obiegowych,
  • IV - stan dla monet o znacznym zużyciu obiegiem i dodatkowych wadach,
  • V - stan dla monet, których właściwie nie da się zidentyfikować.

Które monety z PRL są wartościowe?

Nadal wielu Polaków posiada monety, które były w użytku w okresie miedzywojennym i w czasach Polski Ludowej. Dla jednych taka kolekcja ma wartość sentymentalną, inni trzymają je w domu, nie wiedząc, co z nimi zrobić, a niektórzy czekają w nadziei na czasy, gdy na swoich monetach sporo zarobią. Sprawdź, na jakie szczegóły warto zwrócić uwagę, przeglądając swoje zbiory.

Jeśli posiadasz monetę 5 zł z wizerunkiem rybaka z siecią, która została wybita w 1958 r. i jest w doskonałym stanie, to jej wartość szacuje się na ok. 1 tys. zł. Ta sama moneta, ale wybita w latach późniejszych ma już zdecydowanie mniejszą wartość. Jeśli "Rybak", bo tak potocznie mówi się o tej monecie, jest w stanie menniczym, wówczas jego wartość to ok. 8 tys. zł.

Jednak niektóre egzemplarze takiej monety są szczególnie poszukiwane na rynku, a specjaliści określają je mianem "bałwanka". Cała tajemnica tkwi na awersie monety, w dacie 1958, a w szczególności w cyfrze 8.

Moneta 5-złotowa z 1958 r. wyceniania jest obecnie na ok. tysiąc złotych
Moneta 5-złotowa z 1958 r. wyceniania jest obecnie na ok. tysiąc złotychPiotr Kamionka/ REPORTEREast News

Otóż pięciozłotówka "rybak - bałwanek" posiada cyfrę 8 bardziej zaokrągloną. ">>Bałwanek<< powstał w wyniku błędu menniczego, który znacznie podnosi wartość tej pięciozłotówki - nawet wyjątkowo zużyte egzemplarze mogą osiągnąć wartość ponad 3 tys. zł. Czasami spotyka się także tzw. >>rybaka na trawce<<. Jest to moneta, która została wybita uszkodzonym stemplem, przez co na powierzchni rewersu widać ukośne linie. Numizmatycy porównali je do trawy - tak też przyjęła się nazwa >>rybak na trawce<<. Moneta z tego typu wadą może mieć wartość ok. 1500-2500 zł  - czytamy na stronie srebrnamennica.pl.

Inną i zarazem jedną z najczęściej poszukiwanych moment przez kolekcjonerów, jest pięciozłotówka, tym razem z roku 1932, posiadającą wizerunek Nike.

"Rok 1932 w Polsce przyniósł jednak zmiany w systemie monetarnym, a wraz z nimi nowe standardy dwu-, pięcio- i dziesięciozłotówek. (...) Potem - z powodu wysokiej inflacji - 22,8 milionów sztuk z nakładu wynoszącego 26,7 mln przetopiono, aby z wybić z nich nowe monety. Zachowane 5 milionów pięciozłotówek z wizerunkiem Nike kurzyło się w portfelach Polaków. Dzisiaj jednak moneta ta oznaczana jest symbolem R5, co według skali rzadkości numizmatów oznacza, że na świecie znajduje się max. 120 egzemplarzy. Cena jednego z nich to ok. 50 tys. zł w zależności od stanu zachowania" - informuje srebrnamennica.pl.

Ogromną wartość miała m.in. złotówka z 1957 r. Moneta została sprzedana za ok. 10 tys. zł. Jeszcze cenniejsza będzie złotówka z tego samego roku, ale wybita nie w aluminium, a w tzw. nowym srebrze.

Które monety z PRL mają największą wartość?
Które monety z PRL mają największą wartość? Arkadiusz ZiolekEast News

Nawet 15 tys. zł może zarobić właściciel monety 10-groszowej z 1973 r. Wówczas wybito 80 milionów egzemplarzy takiej monety. Na jej rewersie znajdował się napis "10 groszy" i ilustracja gałązki laurowej z niewielką wstążką. Awers posiadał napis "Polska Rzeczpospolita Ludowa", orła, datę - 1973 oraz znak menniczy - litery MW, co oznaczało Mennicę Warszawską.

Jednak najbardziej poszukiwanymi egzemplarzami 10-groszówki z 1973 r. są te bez znaku menniczego MW, ponieważ zdaniem Narodowego Banku Polskiego nie nadawały się one do obiegu, przez co ich wartość na rynku kolekcjonerskim wzrosła.

Sto dukatów koronnych Zygmunta III Wazy z 1621 r. sprzedano za ponad 2 mln dolarów
Sto dukatów koronnych Zygmunta III Wazy z 1621 r. sprzedano za ponad 2 mln dolarówDawid Wolski/East NewsEast News

Oto najdroższa moneta Polski i Europy

Sto dukatów koronnych Zygmunta III Wazy z 1621 r. jest obecnie najcenniejszą, złotą, polską monetą. Niektóre źródła wskazują, że moneta została wybita dla uczczenia polskiego zwycięstwa pod Chocimiem z Turkami.

Złoty dukat o próbie 967 został wybity za panowania Zygmunta III Wazy i określany jest on również jako 100 dukatów koronnych, a jego projekt wykonał gdański medalier Samuel Ammon.

Jeden z nielicznych egzemplarzy monety został zlicytowany na aukcji w 2018 r. na kwotę ponad 2 mln dolarów. Tym samym moneta 100 dukatów koronnych Zygmunta III Wazy z 1621 r. stała się najdroższą monetą w Europie i jedną z dziesięciu najdroższych na świecie.

"Zbliżenia". Marta Szulkin i Zuzanna Jagiełło. O wpływie człowieka na przyrodę, o krabach w plastikowych domkachINTERIA.PL
INTERIA.PL
Masz sugestie, uwagi albo widzisz błąd na stronie?
Dołącz do nas